Wat maakt een dementie-patiënt in een verpleeghuis echt gelukkig?

Over de leefomgeving, de veiligheid en de praktische zorg zijn bewoners van een verpleeghuis doorgaans wel tevreden. Ze voelen zich ook meestal wel respectvol bejegend. Deze conclusies trekt het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) in haar onderzoeksrapport ‘Gelukkig in een verpleeghuis’. De verbeterpunten zitten volgens het rapport met name in de persoonsgerichte zorg.

Aandacht voor eenzaamheid

Hugo Borst en Carin Gaemers hebben met hun Manifest ‘Scherp op ouderenzorg’, over de hiaten in de zorg in verpleeg- en verzorgingshuizen, de publieke opinie in beroering gebracht. Volgens Hugo Borst bevestigt het SCP-rapport ‘Gelukkig in een verpleeghuis’ dat de zorg juist tekortschiet op die punten waar in het Manifest op gehamerd wordt: aandacht, aansluitend bij de wens en behoefte van de oudere en het verlichten van eenzaamheid.


Kwaliteit van leven

Dat het rapport van het SCP toch tot overwegend positieve conclusies komt, is waarschijnlijk doordat alleen de nog mondige bewoners zelf bevraagd zijn. Voor de antwoorden van bewoners die zelf niet meer voldoende in staat zijn tot communicatie, hebben de familieleden de input voor het onderzoek gegeven. Naar de werkelijk ervaren kwaliteit van leven van de niet-communicatieve bewoners blijft het natuurlijk gissen. Wie door vergevorderde dementie teruggeworpen wordt op zijn eigen steeds kleinere belevingswereld, zal zich er ook minder van bewust zijn of zijn praktische zorg en verzorging kwalitatief voldoen. Deze patiënten zullen veel meer gericht zijn op de gevoelsmatige beleving van het ‘hier en nu’ en waarschijnlijk minder met ‘vanochtend’ of ‘morgen’.

Behoefte aan persoonlijk contact

Op de vraag ‘Wat mist u?’ uit de onderzoeks-enquête van het SCP komen als antwoorden: kunst, cultuur, genieten en sfeer. Het is dus niet de luxe maar het gaat om de normale zaken die bij het leven horen. Wanneer een bewoner met dementie geen weet meer heeft van zaken als kunst en cultuur, en zich niet meer bewust zijn van de omgeving en sfeer, blijft dus het ‘genieten’ over. Eigenlijk komt dat neer op de behoefte aan persoonlijk contact. Zolang er persoonlijke communicatie en interactie mogelijk is, blijft het ‘genieten’ de belangrijkste factor om een dementie-patiënt nog gelukkig te maken. Wanneer ook de communicatiemogelijkheden met de patiënt wegvallen, wordt het voor familieleden, vrienden en verzorgenden een uitdaging om nog een gelukzalige glimlach op het gezicht van de patiënt te krijgen. Liefdevolle aanraking is dan vaak nog de enige manier om de patiënt echt te bereiken.